O medio económico
En 2024 a actividade económica mostrou unha tendencia alcista desde os primeiros compases do ano. Así se foi observando nos principais indicadores, tanto os máis xerais como os derivados das declaracións fiscais. O indicador da actividade en termos reais máis habitualmente utilizado, o PIB en termos de volume, medrou un 3,2%, medio punto máis que en 2023. O crecemento foi parello ao longo do ano, con taxas trimestrais que, en termo medio, situáronse no medio do 0,8 %. En termos interanuais as taxas foron elevandose desde o 2,2% do segundo semestre de 2023 ata acadar o 3,4% ao final de 2024 (Gráfico 1.1). O crecemento produciuse, principalmente, pola fortaleza da demanda nacional; a súa achega ao crecemento foi de 2,8 puntos, máis dun punto superior á que se rexistrou en 2023. A contribución da demanda externa mellorou na parte central do ano e as exportacións de bens, que arrastraban un comportamento negativo, recuperáronse na segunda metade do ano, pero non foi suficiente para compensar o maior crecemento das importacións con respecto a 2023.
En termos nominais a situación foi moi distinta como consecuencia da fin das tensións inflacionistas dos anos previos. O PIB nominal moderouse de forma considerable pasando do 9,1 %do ano 2023 ao 6,2 %en 2024. O seu comportamento ao longo do ano (Gráfico 1.1) foi un pouco irregular en paralelo coa evolución do deflactor , indicador de prezos cunha conduta algo distinta á doutras medidas. En calquera caso, en termos nominais e para os efectos dos ingresos, é máis relevante a demanda interior, máis relacionada con estes que o PIB nominal. A diferenza do PIB, a demanda interior en 2024 medrou a un ritmo similar (6,2 %) ao de 2023 (Gráfico 1.2). Tampouco a remuneración dos asalariados, outra das macromagnitudes contables máis indicada que o PIB nominal para o seguimento dos ingresos, se desaceleró tanto como este (Gráfico 1.2).
Canto aos indicadores de carácter fiscal, todos eles deron un sinal alcista inequívoca, ademais coa novidade, a partir de metade de ano, da recuperación das exportacións. As vendas diarias do sistema de Subministración Inmediata de Información (SII) do IVE, o indicador case en tempo real da actividade, seguiron unha tendencia crecente desde o mínimo de xaneiro. Nos Gráficos 1.3 e 1.4 pódese comprobar: no primeiro con datos diarios en media móbil de 28 días comparando a evolución en 2023 e 2024, e no segundo en período mensual unha vez deflactadas e corrixidas dos efectos estacionais e de calendario (cvec). A mellora das exportacións e a súa contribución á tendencia alcista das vendas reflíctese no Gráfico 1.5. As exportacións, que viñan de números vermellos en practicamente todo o ano 2023, recuperáronse desde febreiro e pecharon o ano cun crecemento lixeiramente superior ao 2 %.
A mellora que se produciu nas vendas ao longo de 2024 tamén se puido seguir en tempo real co novo avance das vendas de Grandes Empresas e pemes, dispoñible desde abril de 2024 na web da Axencia Tributaria. A diferenza coas vendas diarias proporcionadas polo SII consiste en que, mentres este só utilizan as facturas emitidas polos declarantes do SII que veñen recollidas no Libro de Rexistro de Facturas Emitidas (LRFE), o avance utiliza tanto as facturas emitidas do LRFE como as recibidas que se encontran no Libro de Rexistro de Facturas Recibidas (LRFR). En consecuencia, esta explotación inclúe tanto aos emisores e receptores de facturas (que son os obrigados do SII, uns 70 mil contribuíntes) como a seus contrapartes (que son o resto de empresas e os consumidores finais). Isto permite construír indicadores con máis de 1,2 millóns de empresas, é dicir, a totalidade dos declarantes da estatística Vendas, Emprego e Salarios en Grandes Empresas e Pemes. No Gráfico 1.6 recóllese a evolución deste indicador avance diario en 2024 e ilustra como segundo íase recibindo información o crecemento das vendas ía en ascenso. Incluso tras o impacto da dana a finais de outubro, as vendas puideron remontar rapidamente.
Todo o o devandito anteriormente resúmese no Gráfico 1.7 que mostra a evolución trimestral das vendas totais das Grandes Empresas e pemes, o indicador de actividade económica con maior cobertura dos existentes. No gráfico obsérvase con claridade o cambio de tendencia entre 2023 e 2024. No informe do ano pasado xa se advertía dos signos de recuperación que se apreciaban nos meses finais o ano 2023. Estes indicios confirmáronse rapidamente nos inicios de 2024 ata consolidarse nunha traxectoria ascendente no resto do ano.
Canto aos prezos, en termos anuais pódese dicir que en 2024 seguiron relaxandose as tensións inflacionistas que se produciron entre mediados de 2021 e comezos de 2023. Non obstante, se se analiza con máis detalle o ocorrido no transcurso do ano, pódese matizar algo esa afirmación xa que a recuperación dos prezos da enerxía fixo que a finais de ano orixinásese un certo repunte dos prezos.
No Gráfico 1.8 pódense ver ambos os dous aspectos coa evolución en 2023 e 2024 dos prezos de consumo (IPC ) e de produción industrial (IPRI). No caso do IPC, a desaceleración, en media do ano, foi de 7 décimas (do 3,5 %ao 2,8 %), aínda que esa desaceleración se ve máis nitidamente se se comparan os crecementos interanuais no medio do 6 %dos primeiros meses de 2023 e a taxa do 2,8 %de decembro de 2024. Agora ben, se se atende ao comportamento dentro do ano, pasouse dunha primeira parte estable con respecto a 2023 a unha segunda en que houbo desaceleración e repunte posterior. No IPRI o ano 2024 supuxo a continuidade da caída dos prezos (diminuíron un 3,7% despois do descenso do 4,7 %en 2023) tras as fortes subidas de prezos de 2021 e 2022 (17,2% e 35,5%, respectivamente). No transcurso do ano, porén, o que se observa é unha progresiva redución das taxas negativas ata volver medrar nos dous últimos meses de 2024.
O perfil de ambos os dous indicadores está determinado, como se sinalou e a similitude dos últimos anos, pola evolución dos prezos da enerxía. No Gráfico 1.9 figuran o IPC e o IPRI sen a enerxía. Con el pódese concluír que efectivamente en 2024 finalizaron as tensións inflacionistas, especialmente no ámbito da produción industrial. Pola súa banda, o Gráfico 1.10 cos índices dos prezos da enerxía, mostra a orixe do repunte dos prezos no final do ano.
No emprego o ano 2024 caracterizouse, en xeral, por unha suave moderación do crecemento que se manifesta con máis ou menos intensidade nos distintos indicadores. No Gráfico 1.11 ofrécense as dúas medidas máis xerais, os afiliados á Seguridade Social e o emprego equivalente a tempo completo da Contabilidade Nacional. Como se ve no caso dos afiliados, nos tres primeiros trimestres prolongouse a suave tendencia á moderación que viña de 2023. Só no último trimestre viuse unha pequena mellora. Nos datos da Contabilidade Nacional, sempre coas súas peculiaridades, tamén se aprecia o menor ritmo de creación de emprego, especialmente na parte central do ano, e a recuperación final. No emprego asalariado (Gráfico 1.12) a desaceleración sería máis intensa e sen mellora na parte final do ano, como se deduce da afiliación e dos perceptores de salarios procedentes dos documentos fiscais, aínda que non é exactamente igual se se considera o emprego equivalente.
Finalmente hai que facer mención á xeración do valor engadido no proceso de produción e o seu reparto entre factores a partir da información fiscal. Nos Gráficos 1.13 e 1.14 resúmense os feitos máis destacados. Ambos os dous proceden dos datos que ofrece a Axencia Tributaria dentro do Observatorio de Marxes Empresariais. Esta información permite analizar, con detalle sectorial e periodicidade trimestral, a xeración de valor engadido por parte das empresas societarias e das empresas persoais en estimación directa. No Gráfico 1.13 recóllese a evolución de vendas, compras e valor engadido nestes dous grupos de empresas (1.13a sociedades e 1.13b empresas persoais). Como se pode ver, en 2024 o valor engadido seguiu unha pauta de desaceleración similar á do PIB nominal, con máis intensidade nas sociedades que nas empresas persoais, en que o aumento do valor engadido foi case o mesmo que en 2023. O reparto deste valor engadido entre salarios e beneficios móstrase no Gráfico 1.14 en que se representa a porcentaxe dese valor engadido que vai a beneficios. O gráfico indica que, nas sociedades, tras o máximo acadado en 2022, a porcentaxe volveu nos dous últimos anos a uns niveis máis parecidos aos que se rexistraban antes do covid . Nas empresas persoais, en cambio, mánténse unha tendencia crecente practicamente nos últimos nove anos.
