3.1. Recadación tributaria bruta
A recadación tributaria bruta está constituída polos ingresos efectivos obtidos no exercicio, procedentes tanto das autoliquidacións presentadas polos contribuíntes como das liquidacións practicadas pola Axencia Tributaria. Responde, polo tanto, a un criterio de caixa.
A recadación bruta total xestionada pola Axencia Tributaria en 2019 acadou os 266.724 millóns de euros, 8.570 millóns superiores a acadádaa no mesmo período do ano anterior (3,3 por cento de incremento).
O comportamento dos ingresos brutos, en termos agregados e unha vez eliminado o efecto das medidas normativas (que restan tres décimas ao crecemento da recadación bruta), explícase en boa parte pola evolución da base impoñible agregada en 2019, cuxo crecemento foi do 3,8 por cento, catro décimas por riba do incremento que experimentou a demanda interna (3,4 por cento).
O contexto económico en 2019 foi de desaceleración. Os indicadores reais xerais (PIB, afiliados) foron moderando o seu crecemento segundo avanzaba o ano. O mesmo puidose observar nos indicadores construídos a partir da información fiscal (vendas totais deflactadas e número de perceptores de salarios nas Grandes Empresas e nas pemes societarias), aínda que neste caso se apreciou que a desaceleración se freaba nos meses centrais do ano. Ao mesmo tempo, os prezos de consumo medraron menos que en 2018, cunha inflación subxacente suavemente crecente nos últimos meses. Esa mesma tendencia a baíxaa, cunha certa ralentización no tramo final do ano, reproduciuse nos ingresos e acentuouse polo efecto en 2019 das subidas de salarios públicos e pensións que contemplaban os Orzamentos de 2018 (con vixencia desde xullo dese ano). Esta evolución soa viuse alterada coa presentación das cotas positivas das declaracións anuais a metade de ano.
Se se atende aos ingresos brutos por figuras, a recadación por IRPF aumentou un 6,2 por cento e, se se elimina o impacto das medidas normativas, o crecemento sería do 7,5 por cento. Esta taxa foi o resultado, principalmente, do forte incremento das retencións do traballo e dos ingresos brutos procedentes da declaración anual. As retencións do sector privado medraron a bo ritmo, a pesar da moderación do emprego e da diminución do tipo ás rendas máis baixas, e as do sector público aumentaron polas subidas de salarios públicos e pensións. Tamén medraron con intensidade (aínda que a súa repercusión no crecemento do imposto é menor) os pagamentos fraccionados das empresas persoais, un 7 por cento.
Os ingresos no Imposto sobre Sociedades decreceron un 3,3 por cento, sendo o feito máis destacado o considerable descenso dos pagamentos fraccionados (-6,3 por cento), en parte como consecuencia do elevado aumento que se produciu en 2018, concentrado nun pequeno colectivo de grupos. A caída compensouse en parte co crecemento do 10 por cento nos ingresos procedentes da declaración anual de 2018, liquidada en 2019.
No Imposto sobre a Renda de Non Residentes os ingresos tamén rexistraron caídas, neste caso do 6,2 por cento, debido aos altos ingresos que se rexistraron en 2018 na declaración anual do imposto e á menor recadación en concepto de actas de inspección.
No caso do IVE, os ingresos brutos incrementáronse un 3,6 por cento, cun aumento algo maior nas pemes (4 por cento) que nos ingresos das Grandes Empresas e da importación (3,3 por cento). En ambos os dous casos o crecemento foise moderando ao longo do ano, en liña coa evolución das vendas e da inflación.
Os ingresos por Impostos Especiais aumentaron un 5,1 por cento, pero soas grazas á inclusión da antiga tarifa autonómica na tarifa especial do Imposto sobre Hidrocarburos. Sen esta achega nin o resto de cambios normativos, os ingresos diminuirían un 0,7 por cento. No Imposto sobre Hidrocarburos a recadación (sen cambios normativos) medrou un 0,2 por cento. O crecemento foi pequeno porque tamén foio o aumento dos principais consumos (gasolinas e gasóleo de automoción); ademais disto , outros produtos, con menor peso, viron reducido o seu consumo. Os ingresos polo Imposto sobre Labores do Tabaco diminuíron por terceiro ano consecutivo. A recadación situouse no seu nivel máis baixo desde o ano 2007. No Imposto sobre a Electricidade o aumento dos ingresos foi do 1,8 por cento, por debaixo dos rexistros dos anos anteriores. Aos negativos resultados no consumo de electricidade se uniu a caída dos prezos na parte final do ano ao compararse cun período de repunte dos mesmos en 2018. A recadación polo Imposto sobre o Carbón quedou reducida case á metade como consecuencia, principalmente, dos efectos indirectos do RDL 15/2018, que eliminou o Imposto sobre Hidrocarburos para o gas natural utilizado na xeración de enerxía eléctrica e fixo menos competitivo o carbón. Tamén puideron ter efecto este ano as intencións de abandonar progresivamente esta forma de produción anunciada polas grandes operadoras. Finalmente, os ingresos no conxunto de impostos relacionados co alcohol (Alcohol e bebidas derivadas e Cervexa) aumentaron un 0,9 por cento, sobre todo polo incremento no consumo de cervexa.
Finalmente, en relación ás taxas e outros ingresos (Capítulo III), a recadación bruta medrou un 10,2 por cento, grazas aos bos resultados das taxas e, en particular, ao incremento dos ingresos no Canon polo aproveitamento de augas continentais para a produción de enerxía eléctrica, cun baixo rendemento en 2018 a causa da seca de 2017 (o canon liquídase ao ano seguinte).
Cadro nº 12. Recadación tributaria bruta total Nova xanela (Anexo).