Unha vez presentadas as declaracións anuais tanto do IRPF coma do Imposto sobre Sociedades, empézase a dispor da primeira información sobre a evolución dos resultados empresariais en 2023 a partir das contas das empresas.

Hai que lembrar que o seguimento e análise dos beneficios empresariais con base na información fiscal pódese facer a través do Observatorio de Marxes Empresariais, o proxecto que desenvolve  a Axencia Estatal de Administración Tributaria canda o Ministerio de Economía, Comercio e Empresa e o Banco de España, e que foi tratado en distintas newsletters desde a súa primeira publicación. Os novos datos coñecidos de sociedades e empresas persoais para 2023 substitúen aos avances dos resultados empresariais que se foron facendo ao longo do devandito ano coa información procedente dos modelos de IVE, retencións sobre rendementos do traballo e pagamentos fraccionados do IRPF.

A evolución dos resultados empresariais desde 2009, incluíndo o ano 2023, figuran no seguinte gráfico:

Como se ve, no ano 2023 continuou a tendencia á alza que, en liñas xerais, mantivose desde 2013 coa abrupta interrupción de 2020, o ano da pandemia. Hai que advertir que, dadas as características da presentación do Imposto sobre Sociedades (segundo o exercicio fiscal, que non sempre coincide co ano natural), nestes momentos sos díspónse da información a poboación constante (o conxunto de empresas que declararon tanto en 2022 como en 2023 ata finais de xullo) que tradicionalmente demostrou ser un bo indicador do que serán os resultados cando se teña a poboación completa.

Tratandose de datos en termos nominais, a tendencia á alza do nivel dos resultados é pouco expresiva do comportamento dos beneficios. Serve para ver a recuperación da tendencia que se produciu con posterioridade á crise provocada polo covid , pero pouco máis. Outra forma de aproximación é medir a variación interanual dos beneficios, como se fai no gráfico seguinte.

Á vista do gráfico, conclúese que, aínda que efectivamente os resultados empresariais seguiron medrando, en 2023 fixérono a un ritmo menor que en anos anteriores. A desaceleración ten que ver, primeiro, co elevado crecemento que tivo lugar en 2021, lóxico pola comparación cun ano atípico como foi 2020, e, segundo, coas tensións inflacionarias que caracterizaron 2022, en particular no sector enerxético.

Cando se traballa, como é o caso, con variables nominais, o normal é deflactarlas para facerse unha idea de cal é a evolución real. Porén, no caso dos beneficios isto non ten sentido ao tratarse dunha variable que inflúe na propia formación dos prezos; isto é, a súa evolución non é allea ás subidas dos prezos. A translación a prezos dos beneficios pódese analizar cunha aritmética sinxela (algúns exemplos pódense encontrar no portal do observatorio aloxado na web do Banco de España ) e a axuda dos indicadores de prezos axeitados (no Observatorio da AEAT pódese encontrar un ficheiro con estes prezos ).

Se non se quere seguir esa vía, a alternativa é analizar as marxes de beneficios pondo en relación os beneficios con outras variables da actividade da empresa, como poden ser as vendas ou o valor engadido. No primeiro caso, a marxe sobre as vendas, é útil, en principio, para analizar a translación dos custos de produción aos prezos de venda. No gráfico que se presenta a continuación móstrase a evolución desta marxe, tanto para o total como para o agregado sen enerxía.

Do gráfico despréndese que en 2023 o crecemento dos beneficios superou ao aumento das vendas, especialmente se non se ten en conta o sector enerxético, acadando o nivel máis alto desde o ano 2010. Indicaría tamén, en primeira instancia, que parte das subidas dos prezos finais teñen que ver coa mellora das marxes. Agora ben, con esta marxe as conclusións non son directas se non se analiza tamén a evolución dos custos, máis aínda nos dous últimos anos en que, como se observa no gráfico seguinte, comportamentos moi distintos de vendas e compras deron lugar a un valor engadido con crecemento parello en ambos os dous exercicios.

O estudo do comportamento dos beneficios débese completar coa análise do outro marxe, a marxe sobre o valor engadido, que engade ao anterior a visión do reparto da renda xerada (do valor engadido) entre o factor traballo e o factor capital.

Os primeiros datos de 2023 indicarían que, sen ter en conta a enerxía, acadaríase un máximo no reparto do valor engadido en favor do capital semellante a acadádosos en 2010 e 2015. Case tanto pódese dicir para o total de actividades, aínda que nese caso ao pico chegaríase en 2022 coincidindo cos elevados prezos dos bens enerxéticos.